Tuberculosis and its sequelae
Samenvatting Onno Willem Akkerman
Universitair Medisch Centrum Groningen, 11 november 2015
Promotores: Prof. Dr. T.S. van der Werf, prof. Dr. H.A.M. Kerstjens, prof. Dr. H.W. Frijlink
Co-promotoren: Dr. A.G.M. van der Zanden
Tuberculose is nog altijd een verwoestende ziekte. Berucht zijn ook de late gevolgen, zoals aspergillomen en bronchiëctasieën. In het proefschrift ‘Tuberculosis and its sequelae’ zijn studies samengebracht over moleculaire diagnostiek en epidemiologie, alsmede de behandeling van tuberculose - en bronchiëctasieën.
PCR-testen
Diagnostiek is sterk verbeterd met de opkomst van PCR. 14 verschillende, zowel in-house als commercieel verkrijgbare, PCR-testen werden in een simulatie-experiment vergeleken . Bij verschillende verdunningen van lavagevloeistof met een bekend aantal gedode M. tuberculosis bacteriën werd de test-eigenschappen vergeleken. Twee PCR-testen bleken het meest sensitief: de AmpliSens MTC-FRT PCR kit en de in-house real-time PCR IS6110 met 10 μl DNA. De GeneXpert MTB/RIF had de laagste analytische sensitiviteit.
Overdracht van tuberculose van mensapen naar de mens
Spoligotypering werd gebruikt om een uitbraak van tuberculose te beschrijven tussen mensapen en de mens. Eén van de besmette medewerkers van een dierentuinbleek actieve tuberculose te hebben opgelopen. Spoligotypering, epidemiologische en klinische informatie maakten waarschijnlijk dat de mensapen mensen hebben besmet - een vrij unieke transmissieroute.
Tuberculose door Mycobacterium bovis
Fingerprinting werd ook gebruikt in het contact- en brononderzoek rond een 23-jarige Nederlandse patiënte met open longtuberculose door Mycobacterium bovis. Naast de tuberculinehuidtest (THT) werd ook de interferon gamma release assay (IGRA) gebruikt. Van de 134 onderzochte personen hadden 33 een positieve THT; slechts 8 hadden tevens een positieve IGRA. Geen van deze personen had actieve tuberculose. De fingerprint leek sterk op die van een oudere Nederlandse patiënt, die 5 jaar tevoren lymfkliertuberculose had. Er kon geen epidemiologische link gevonden worden.
Multidrug resistente tuberculose
Bij een patiënte met MDR-tuberculose die pneumonectomie onderging werd onderzocht hoe de geneesmiddelpenetratie in het resectiepreparaat was. Verrassend genoeg waren de spiegels van de medicijnen in het serum afgenomen op de dag van operatie vergelijkbaar met die in het resectiepreparaat, zelfs in de necrotische gebieden. Resectie biedt een model voor toekomstig onderzoek naar de relatie tussen bloed- en weefselconcentraties ter plaatse van het ziekteproces.
Meningitis tuberculosa
Meningitis tuberculosa is één van de meest bedreigende vormen van extra-pulmonale tuberculose; veel patiënten die overleven houden blijvende schade. In een commentaar pleiten wij voor meer farmacokinetisch onderzoek. We beargumenteren dat de blootstelling aan diverse anti-tuberculosemedicijnen het best onderzocht kan worden als continue variabele. Wij pleiten ervoor om data geaggregeerd te verzamelen en deze patiënten in specialistische centra protocollair te behandelen en met onderzoek de uitkomsten verder te verbeteren.
Bronchiëctasieën
Antibiotische therapie is een van de hoekstenen van de behandeling van bronchiëctasieën. Geïnhaleerde antibiotica behoren tot het therapeutisch arsenaal. Wij onderzochten bij acht proefpersonen, allen patiënten met non-CF bronchiëctasieën, die droog poeder tobramycine met een nieuw apparaat, de Cyclops inhaleerden volgens een strak protocol. We onderzochten de verdraagbaarheid en de farmacokinetiek. De droog poeder tobramycine werd ook in de hoogste dosering goed verdragen. Onze proefpersonen hadden opvallend weinig klachten van hoesten en kortademigheid na het inhaleren van tobramycine. Serum spiegels bleken lager dan die welke gevonden worden bij het droog-poederapparaat dat eerder op de markt is gebracht.
