1. Inleiding

In 2019 heeft de NVALT haar eerste kennisagenda met de belangrijkste kennishiaten voor zorgevaluatiestudies gepubliceerd. Meerdere subsidieaanvragen zijn gedaan en de eerste kennishiaten zijn onderwerp van lopend onderzoek.

De NVALT is daarom in 2022 gestart met de ontwikkeling van de tweede kennisagenda voor longgeneeskundige zorgevaluatie. Hierin wil de NVALT de samenwerking met andere longgeneeskundige partijen (Longfonds, Long Alliantie Nederland (LAN), Netherlands Respiratory Society (NRS) en Stichting NVALT studies) nadrukkelijk versterken. Daarom is ervoor gekozen om de ontwikkeling van de kennisagenda af te stemmen met het nationaal programma longonderzoek van de NRS. Zorgevaluatie (klinisch evaluatieonderzoek naar de effectiviteit van bestaande zorg) is een essentieel onderdeel van het medisch-specialistisch kwaliteitsbeleid. De beste zorg voor patiënten wordt immers bereikt door continue evaluatie van het eigen medischspecialistisch handelen. Longartsen streven ernaar altijd evidence-based te handelen. Echter, zoals in elk discipline, zijn er kennishiaten. Bij ongeveer de helft van de medische behandelingen is de uitkomst niet wetenschappelijk onderzocht en/of de gezondheidswinst onvoldoende of niet aangetoond. Deze zogenaamde kennishiaten leiden tot onder andere verschillende diagnostische- en behandeltrajecten bij dezelfde aandoening. Om de kwaliteit van onze zorg te waarborgen, is het van belang dat er inzichtelijk wordt gemaakt wat de belangrijkste kennishiaten zijn en op welke terreinen dringend onderzoeksvragen moeten worden beantwoord. Zo kan de NVALT als beroepsgroep invloed uitoefenen op het wetenschappelijk onderzoek binnen het veld van de longziekten en de longgeneeskunde. Bovendien versterkt dit wetenschappelijk onderzoek de positie van de Nederlandse longarts, ook bij de ziektebeelden die raakvlakken hebben met meerdere specialismen. De longartsen kunnen hun expertise daarmee ook profileren in deze ziektebeelden.

Het doel van dit project is om te komen tot een tweede agenda zorgevaluatie NVALT, met daarin een beschrijving van de belangrijkste en meest urgente zorgevaluatie en zorginnovatie kennishiaten, een plan van aanpak hoe deze kennishiaten omgezet kunnen worden in onderzoeksvragen en een overzicht van de stand van zaken van de kennishiaten van de eerste kennisagenda uit 2019. De werkgroep heeft bij het samenstellen van de belangrijkste kennishiaten de nadruk gelegd op zorgevaluatie en zorginnovatie vragen die een antwoord geven op een relevant klinisch probleem en op de haalbaarheid
van het uit te voeren onderzoek. Kennishiaten rondom COVID-19 zijn buiten beschouwing gelaten binnen deze kennisagenda, omdat kennishiaten over COVID-19 zijn geprioriteerd op de COVID-19 kennisagenda, die inmiddels al meerdere updates heeft gehad.

Uiteindelijk zijn er 8 zorgevaluatie vragen en 5 zorginnovatie vragen geprioriteerd. De werkgroep heeft binnen deze respectievelijke top 8 en top 5 geen verdere prioritering aangebracht, omdat dat de schijn wekt dat het ene ziektebeeld belangrijker is dan een ander ziektebeeld. De werkgroep heeft de kennishiaten omgezet naar onderzoeksvragen, waarbij dit vooral dient om richting te geven aan onderzoekers en aan de NVALT secties, zodat zij de onderzoeksvragen verder vorm kunnen geven. 

De werkgroep draagt met de presentatie van dit rapport de werkzaamheden over aan de Commissie Wetenschap & Innovatie. Deze commissie zal het proces bewaken, innoveren en toekomst bestendig maken, door de secties van de NVALT te stimuleren om onderwerpen aan te pakken, waarbij het advies is om van zorgevaluatie een continu proces te maken.

De kennisagenda beoogt een onderdeel te zijn van een integraal kwaliteitsbeleid, waarbij de verschillende instrumenten in samenhang ontwikkeld, toegepast, geëvalueerd en verbeterd worden. Het integraal kwaliteitsbeleid kan grafisch worden weergegeven in de zogenoemde ‘kwaliteitscirkel’. Deze kwaliteitscirkel geeft een aantal stappen of stadia weer:

1. Het beschrijven van goede zorg in richtlijnen voor het medisch handelen en deze op regelmatige basis bijstellen aan de hand van nieuwe inzichten en studies.
2. Het implementeren van deze richtlijnen door aanpassingen en vernieuwingen door te voeren in de dagelijkse zorg.
3. Het evalueren van de implementatie. Met andere woorden: het meten of de aanpassingen en vernieuwingen ook daadwerkelijk worden uitgevoerd in de praktijk. Tevens wordt geëvalueerd of hierdoor de kwaliteit van zorg verbetert of dat er nog aanpassingen nodig zijn.

Op basis van deze evaluatie kan de implementatie verbeterd worden en/of geconstateerd worden dat er kennishiaten zijn en dat er nieuwe kennis nodig is om richtlijnen aan te passen. Hierna zijn we weer terug bij de eerste stap van de cirkel. In figuur 1 is dit proces grafisch weergegeven voor de longgeneeskundige praktijk.