Hyperinflatie en COPD exacerbaties
Samenvatting proefschrift Wouter van Geffen
Rijksuniversiteit Groningen, 8 oktober 2018
Promotor: Prof. dr. H.A.M. Kerstjens
Copromotor: Dr. D.J. Slebos
Alle COPD patiënten kunnen last hebben van exacerbaties. Voor de meer ernstige vormen worden patiënten in het ziekenhuis opgenomen. Deze longaanvallen leiden tot symptomen, lange termijn schade, meer sterfte en hoge zorgkosten. De behandeling wordt veelal voor alle soorten patiënten en soorten longaanvallen hetzelfde uitgevoerd. Er is nog veel onbekend over COPD exacerbaties. Dit gebrek aan kennis is wellicht de reden dat de behandeling de laatste jaren zo goed als onveranderd is gebleven. Een van de kennishiaten betreft het fenomeen hyperinflatie. Het is bekend dat hyperinflatie toeneemt tijdens milde exacerbaties, maar of het voorkomt tijdens ernstige exacerbaties was niet bekend. Dit proefschrift had als doel om de kennis en behandeling van COPD exacerbaties te verbeteren. Hiervoor werden nieuwe technieken en behandelingen onderzocht, de meeste hiervan gericht op hyperinflatie.
Het voorkomen van hyperinflatie tijdens ernstige exacerbaties werd onderzocht. In ons onderzoek vonden we dat statische hyperinflatie was toegenomen tijdens een longaanval in vergelijking met de periode daarna wanneer patiënten weer hersteld waren. Dynamische hyperinflatie veranderde opvallend genoeg niet tijdens een exacerbatie in vergelijking met de stabiele situatie van de patiënt na de longaanval.
Verder werd onderzocht of een E-Nose (Aeonose) kan helpen bij het maken van onderscheid tussen een longaanval veroorzaakt door een virale infectie, een bacteriële infectie of een andere oorzaak. De resultaten laten zien dat de E-Nose inderdaad onderscheid kan maken tussen de aan- en afwezigheid van een bacteriële of virale luchtweginfectie tijdens een longaanval.
Tevens werd met functionele respiratoire beeldvorming CT scans onderzocht. De CT’s werden gemaakt bij patiënten tijdens en na een longaanval. We konden hiermee duidelijke verschillen meten tussen de aanval en stabiele fase na het herstel van de aanval. Ook konden we verschillen tussen patiënten onderling en zelfs in individuele patiënten tussen verschillende longgebieden observeren. Functionele respiratoire beeldvorming geeft de mogelijkheid om totale longvolumes, volumes van longkwabben, de ventilatie en weerstand van de longen te meten en verschillen te detecteren tussen de aanval en de stabiele fase daarna.
In een Cochrane systematische meta-analyse werd de rol van de vernevelingen tijdens exacerbaties van COPD onderzocht. Deze Cochrane review laat zien dat er eigenlijk maar heel weinig onderzoek naar is gedaan. Er is onvoldoende over bekend, dus men kan niet zeggen dat de huidige manier van vernevelen beter of slechter is dan luchtwegverwijders via een normale inhalator. Als er gekeken wordt naar het effect op longfunctie van een inhalator en een vernevelaar is er klein voordeel voor de vernevelaar, maar dat verschil is niet klinisch relevant.
Voorts werden de bronchoscopische behandelingen voor COPD geanalyseerd. De meeste van deze behandelingen zijn speciaal ontwikkeld voor COPD patiënten met hyperinflatie. Er is inmiddels veel kennis over endobronchiale ventielen en coils. Deze behandelingen zijn effectief in een uiterst geselecteerde groep patiënten. Echter hoewel deze technieken als minimaal invasief worden beschouwd zijn er toch diverse bijwerkingen. De meest belangrijke hiervan is het optreden van een pneumothorax na de behandeling met ventielen. Patiënten met meer en grotere pleurale afwijkingen in de behandelde long ontwikkelen vaker een pneumothorax na een behandeling met een ventiel. Als behandeling tijdens exacerbaties zijn bronchoscopische technieken nog niet geschikt.
Mede op basis van de resultaten uit dit proefschrift zou de toekomstige behandeling van ernstige longaanvallen persoonlijker kunnen worden en daardoor waarschijnlijk beter. Een van de mogelijkheden om de behandeling te verbeteren is het richten van de behandeling op hyperinflatie. De potentiële effecten hiervan zijn het zeker waard: minder morbiditeit, een betere kwaliteit van leven, minder sterfte en minder maatschappelijke kosten. Om deze kwaliteitswinst te realiseren is meer onderzoek nodig. Een nieuwe behandeling voor COPD exacerbaties is binnen bereik.
