Whispers of Respiration- Factors underlying phenotypic heterogeneity in COPD and asthma
Samenvatting Cathelijne van Zelst
Erasmus universiteit, 15 april 2025
Promotors: Prof. dr. R.W. Hendriks, prof. dr. M.P.M.H. Rutten- van Molken
Overige leden: Prof. dr. M.S. Wijssenbeek-Lourens, prof. dr. P.S. Hiemstra, prof. dr. F. Franssen
Copromotoren: Dr. G.J. Braunstahl, Dr. J.C.C.M. in ‘t Veen
COPD en astma zijn chronische luchtwegaandoeningen die deels overlappende symptomen vertonen, maar verschillen in etiologie, pathofysiologie en klinisch beloop. De wetenschappelijke discussie over de relatie tussen beide ziekten – waarbij de Nederlandse hypothese uitgaat van een continuüm en de Britse hypothese ze als aparte entiteiten beschouwt – heeft geleid tot een verschuiving naar het identificeren van specifieke fenotypes en behandelbare kenmerken, ofwel treatable traits. Deze benadering richt zich niet alleen op biologische mechanismen, maar ook op gedragsmatige en contextuele factoren.
In dit proefschrift onderzochten we hoe klinische risicofactoren, inflammatoire determinanten en gedragsaspecten kunnen bijdragen aan een beter begrip en behandeling van astma en COPD. Een belangrijke bevinding was dat traditionele COPD-fenotypes niet altijd toepasbaar zijn binnen diverse populaties. Daarentegen bleken gedragsvariabelen zoals fysieke activiteit, kwaliteit van leven en vermoeidheid sterke differentiërende factoren tussen patiënten. Dit suggereert dat gepersonaliseerde behandeling ook gedrag en levensstijl moet omvatten.
Daarnaast toonden we aan dat bij astmapatiënten met obesitas verhoogde triglyceridenwaarden aanwezig zijn, onafhankelijk van BMI of medicatiegebruik. Dit wijst op een mogelijke metabole bijdrage aan astma bij deze groep, wat relevant is voor preventie en behandeling.
Een ander belangrijk aspect van het onderzoek betrof de rol van Innate Lymphoid Cells (ILCs) in COPD, astma, rokende controles en niet-rokende controles. Deze immuunprofielen onderscheiden COPD van astma en controlepersonen en suggereren een rol van ILCs in ziekteprogressie. ILCs hebben een regulerende en orchestrerende functie. Interessant genoeg bleek dat bij ernstige COPD een minder inflammatoir ILC-profiel aanwezig is, wat kan duiden op immuun uitputting of andere regulerende mechanismen in gevorderde stadia.
Om de ziektelast in de praktijk beter te meten, ontwikkelden we een gecombineerde vragenlijst die toepasbaar is bij zowel astma als COPD. Deze OLD-Q biedt een efficiënt alternatief voor bestaande, afzonderlijke vragenlijsten en kan bijdragen aan snellere diagnostiek en beter afgestemde zorg.
Tot slot onderzochten we het gebruik van een eHealth-platform en toonden aan dat de betrokkenheid van zorgverleners cruciaal is voor COPD- patiënten om actiever en consistenter hun klachten te registreren, in vergelijking met patiënten die dit zonder zorgverlener deden.
De bevindingen uit dit proefschrift benadrukken het belang van een integrale benadering van astma en COPD, waarin biologische, gedragsmatige en contextuele factoren samenkomen. Een gepersonaliseerde aanpak, ondersteund door eHealth en gericht op zowel fenotypes als treatable traits, biedt perspectief voor betere patiëntuitkomsten in de toekomst.
