Cardiometabole risicomodulatie bij COPD-patiënten met een normaal lichaamsgewicht
Samenvatting proefschrift Rosanne Beijers
29 juni 2018 Universiteit Maastricht
Promotor: Prof. dr. A.M.W.J. Schols
Co-promotoren: Dr. H.R. Gosker en Dr. B. van den Borst
COPD gaat vaak gepaard met andere comorbiditeit zoals hart- en vaatziekten en type II diabetes. Deze cardiometabole aandoeningen dragen significant bij aan de ziektelast en ziektekosten van COPD. Het cardiometabool risico staat centraal in dit proefschrift. Daarbij hebben we ons ten eerste gericht op factoren en patiëntkenmerken die het cardiometabool risico in patiënten met COPD verhogen, en ten tweede op interventies die het cardiometabool risicoprofiel in patiënten met COPD mogelijk gunstig kunnen beïnvloeden.
In het eerste deel van het proefschrift beschrijven wij dat hart- en vaatziekten belangrijke risicofactoren zijn voor een ziekenhuisopname bij patiënten met COPD. Daarnaast blijkt uit een systematisch literatuuronderzoek dat het metabool syndroom (een combinatie van hypertriglyceridemie, lage HDL-concentratie, hypertensie, hyperglycemie en abdominale obesitas) vaker voorkomt bij patiënten met COPD dan bij controles. Deze bevindingen bevestigen onze veronderstelling dat de cardiometabole risicogroep binnen COPD beter in kaart gebracht dient te worden en dat strategieën ontwikkeld moeten worden die het risico kunnen verlagen in deze groep.
In het tweede deel van het proefschrift tonen we bij longrevalidatie patiënten aan dat het cardiometabool risico niet alleen verhoogd is bij overgewicht, maar ook bij een normaal lichaamsgewicht wanneer dit gekenmerkt wordt door te veel buikvet in combinatie met te weinig spiermassa. In twee verschillende longrevalidatie-settings (klinisch en poliklinisch) waarin trainingsprogramma’s volgens de huidige richtlijnen worden toegepast om de inspanningscapaciteit en kwaliteit van leven te verbeteren, vonden we geen noemenswaardige verbetering van cardiometabole risicofactoren.
Vanuit voedingsperspectief waren we op basis van experimentele onderzoeksbevindingen geïnteresseerd in nitraat en resveratrol als potentiële modulatoren van het cardiometabool risico bij COPD. In een gerandomiseerde cross-over trial werden echter geen gunstige effecten van nitraat op de bloeddruk en cardiale biomarkers (troponine T, NT-proBNP en creatine kinase) gevonden. Met betrekking tot resveratrol hebben we eerst de huidige literatuur samengevat. Dit toonde dat het aantal humane studies nog zeer beperkt is ten opzichte van de experimentele literatuur. Daarnaast zijn er nog geen studies uitgevoerd bij COPD-patiënten, ondanks mogelijk gunstige multi-orgaan effecten op niet alleen het cardiometabool risico maar ook de spierstofwisseling en de longen. Een eerste ‘proof-of-concept’ studie naar de effecten van vier weken resveratrol bij patiënten met COPD hebben wij zelf onlangs afgerond. We verwachten de resultaten hiervan op korte termijn.
Dit proefschrift benadrukt de klinische relevantie van een verhoogd cardiometabool risico in COPD en geeft meer inzicht in de bijdrage van een verstoorde lichaamssamenstelling hierop. Gangbare longrevalidatieprogramma’s blijken het cardiometabool risicoprofiel niet te beïnvloeden. Bewustwording en vroegtijdige herkenning van het cardiometabool risico bij COPD, alsook een gezondere leefstijl en eventueel verder gepersonaliseerde trainingsprogramma’s kunnen leiden tot een verminderde cardiometabole ziektelast in patiënten met COPD.
