Fatigue in people with COPD or COVID-19
Samenvatting proefschrift Yvonne Goërtz
Universiteit Maastricht, 18 april 2023
Promotores: Prof. dr. M.A. Spruit, Prof. dr. D.J.A. Janssen
Vermoeidheid is een veelvoorkomende klacht bij mensen met chronische aandoeningen, zoals COPD, en virale infecties zoals COVID-19. Desondanks is vermoeidheid een onderbelicht probleem. De behandeling is lastig doordat er weinig bekend is over de oorzaken. Het proefschrift getiteld “vermoeidheid bij mensen met COPD of COVID-19” heeft dit verder onderzocht.
In het eerste deel van het proefschrift is geconcludeerd dat vermoeidheid een veelvoorkomende klacht is bij patiënten met COPD in vergelijking met oudere mensen zonder COPD (49% versus 10% ernstige vermoeidheid). Doordat vermoeidheid vaker voorkomt bij patiënten met COPD dan bij oudere mensen zonder COPD is lang gedacht dat vermoeidheid het directe gevolg is van de luchtwegvernauwing ten gevolge van de COPD. Het proefschrift heeft echter laten zien dat de mate van luchtwegobstructie niet tot nauwelijks samenhangt met vermoeidheid. Juist veel verschillende factoren lijken bij te dragen aan het ontstaan, ontwikkelen en in stand houden van vermoeidheid bij patiënten met COPD. Het is echter onbekend hoe de verschillende factoren zich onderling verhouden en welke combinatie van factoren ten grondslag liggen aan de vermoeidheid bij patiënten met COPD.
Om dit te onderzoeken is de FAntasTIGUE studie opgezet. De FAntasTIGUE studie betreft een multicenter, longitudinaal, observationeel onderzoek, waarbij vele verschillende factoren in één integraal model bestudeerd worden bij 260 patiënten met COPD. Het doel is het in kaart brengen van het verloop van vermoeidheid bij patiënten met COPD, het identificeren van de fysieke, systemische, psychologische en gedragsfactoren die vermoeidheid veroorzaken én in stand houden en het evalueren van de impact van exacerbatie-gerelateerde ziekenhuisopname op vermoeidheid. De nieuwe inzichten en kennis afkomstig van het FAntasTIGUE onderzoek zullen bijdragen aan de ontwikkeling van (individuele) vermoeidheid-specifieke behandelingen. Daarnaast kunnen de resultaten van dit onderzoek naar vermoeidheid bij COPD wellicht ook mensen met andere chronische aandoeningen helpen. Het proefschrift heeft namelijk laten zien dat de onderliggende oorzaken van vermoeidheid ziekte-overstijgend zijn. Om deze reden kunnen vergaarde inzichten over de oorzaken van vermoeidheid bij een bepaalde chronische ziekte waarschijnlijk relevant zijn voor meerdere chronische ziekten, wat bijdraagt aan het ontwikkelen van een trans-diagnostische aanpak voor vermoeidheid bij een scala van chronische ziekten. Helaas kunnen de resultaten van de FAntasTIGUE studie nog niet gedeeld worden door de opgelopen vertraging door de coronapandemie.
Naast dat vermoeidheid een veelvoorkomende klacht is bij patiënten met een chronische ziekte, is het ook een van de meest gerapporteerde klachten tijdens en na afloop van een COVID-19 infectie. Niet alleen bij mensen die hiervoor zijn opgenomen in het ziekenhuis, maar ook mensen die COVID-19 thuis hebben doorgemaakt. Dit werd door de auteurs omschreven als het “post-COVID-19 syndroom”. Het proefschrift heeft echter ook laten zien dat niet alle symptomen die men ervaart na een positieve SARS-CoV-2 PCR test toe te wijzen zijn aan de infectie. Desondanks kunnen wij stellen dat het merendeel van de aanhoudende symptomen niet verklaard kon worden door de pre-infectie status. Deze aanhoudende symptomen na een SARS-CoV-2 infectie vormen een groot probleem voor de volksgezondheid. Toekomstige studies zijn nodig om de specifieke onderliggende factoren van vermoeidheid bij chronische ziekten, waaronder COPD, maar ook virale infecties zoals SARS-CoV-2 te identificeren om zo (ziekte-overstijgende) effectieve coping- en behandelstrategieën te ontwikkelen voor vermoeidheid.
